Europese fopdemocratie door Lucas HARTUNG ­ columnist

`De EU-Grondwet is niet de uitdrukking van de politieke wil van een volk; het is de uitdrukking van de wil van een politieke kaste die op zoek is naar een bijbehorend volk.' ­ Journalist Aart Brouwer.

Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat de Europese politiek weinig te maken heeft met de gewone menselijke belevingswereld. Er wordt wel veel namens mij, maar nooit mét mij gepraat. Herkent u dat ijdel gebruik van uw stem? Dat gevoel heb ik reeds een aantal jaren en het is niet minder geworden. Erger: het wordt sterker. Datgene wat wij dagelijks mee moeten maken is namelijk ontzielde politiek; het heeft geen `hart'. Waarom de voorgenomen Grondwet inhoudelijk aanleiding geeft tot `neen' stemmen, kunnen mij omringende schrijvers in dit boekje veel beter uitleggen. Ik wil mij hier slechts beperken tot het voorleggen van een tweetal bezielende toetspunten.

Is de Grondwet democratisch tot stand gekomen?

Vroeger, in de tijd dat men nog mocht pesten op school, kwam het geregeld voor dat er op één of andere plek `Wie dit leest is gek' gekalkt stond. Ik wil u hierbij een analoge stelling voorleggen, namelijk: `Wie in Europa democratisch wil denken en handelen wordt langzaamaan gek'. De democratie wordt namelijk stelselmatig leeggelepeld tot een concept dat het totaal niet is. Democratie anno 2005 komt ongeveer neer op het volgende: `U mag zeggen, denken en doen wat u wilt, maar er is reeds voor u en namens u beslist en uw inspraak leggen wij a priori naast ons neer. Wij ontzeggen u niet uw recht op weerwoord, maar wij doen toch wat wij ons als regenten reeds hadden voorgenomen'. Wat u dus voorgeschreven krijgt door de overheid is een democratische placebo. U denkt bediend te worden door een brei aan regels, voorwaarden en wetten die uw vrijheid zouden moeten garanderen, maar ontvangt in de praktijk helemaal niets. De pil heeft geen enkel effect en u kunt hem in feite net zo goed het raam uit gooien. En dat nu, beste lezer, zouden wij collectief moeten doen: de bittere pil van de fopdemocratie terugsmijten in het gezicht van hen die ons ermee bedonderen.

Natuurlijk staat het u vrij in het aanstaande referendum bezwaar aan te tekenen tegen de Europese Grondwet, maar de kaarten zijn reeds lang geschud. De Grondwet ís helemaal geen Grondwet, maar een papieren gedrocht waarin een draconische mix van Duitse, Franse en Engelse stokpaardjes elkaar vindt. Dit prul is niets anders dan de neerslag van het veilig stellen van eigen belangen door diverse zichzelf belangrijk achtende grootheden in Europa, die van public accountability nog geen kaas hebben gegeten. Zagen we reeds eerder dat Brussel zich niet kon houden aan het Stabiliteitspact, nu verwacht men zich wél te kunnen houden aan een Grondwet van ­ pak `m beet ­ 1500 pagina's. Aan zelfoverschatting ontbreekt het de opstellers kennelijk niet! De Britse politica Gisela Stuart die meeschreef aan de Grondwet weet niet eens wat er in staat en de Spaanse Minister van Justitie riep jubelend dat `je de Grondwet niet hoeft te lezen omdat hij toch wel goed is'! Voorwaar, voorwaar, ik zeg u…

Het grootste manco aan de gehele Grondwet is wel dat hij volstrekt ondemocratisch is opgesteld. De Amerikaanse Grondwet bijvoorbeeld werd opgesteld door vertegenwoordigers, die door het volk verkozen waren. De Europese Grondwet is opgesteld door een regentenkliek van politici, oud-topmensen en pennenlik kers die in hun waan voorgeven te spreken namens u en mij. De Grondwet komt op geen enkele wijze tegemoet aan een maatschappelijke, sociale of politieke behoefte van de bevolking en draagt nergens bij aan een democratischer bestaan. De meeste wetgeving zal straks worden bepaald door ministers, die niet door ons gekozen zijn; laat staan dat nationale parlementen er nog aan te pas komen. Maar, zo zal Brussel tegenwerpen, indien een miljoen Europeanen hun handtekening zetten dan kunnen zij Brussel `verzoeken' aandacht te geven aan bepaalde issues of wetten te initiëren. Het spijt mij zeer, maar eerder geleerde lessen uit het verleden bieden helaas de garantie voor de toekomst dat dat een wassen neus zal blijken te zijn. Een douceurtje om tenminste nog enige schijn van democratie op te houden richting de goedgelovige burger.

Dat werd weer eens duidelijk toen staatssecretaris Atzo Nicolai van Europese Zaken onlangs een groep Europese journalisten toesprak. Hij stelde dat `ook als een meerderheid van de burgers de Grondwet tijdens het referendum in juni afwijst, de regering de ingezette lijn van ratificatie zal doortrekken'. Nicolai begreep één ding tijdens de presentatie juist: de Nederlandse handtekening onder het verdrag is reeds gezet door de premier van `the Dutch Europrovince', terwijl wij er niets over te zeggen hadden. Hij gooide nog wat olie op het vuur met de opmerking dat `…het referendum een advies van de bevolking is aan de Tweede Kamer en niet aan de regering'. Overduidelijk spreekt hieruit een Zalmiaans dédain voor het werk van de Tweede Kamerleden, die in de ogen van Nicolai eigenlijk niets voorstellen. Het écht belangrijke werk wordt namelijk gedaan door de regering en die hoeft zich niets aan te trekken van de Tweede Kamer. Weet u het nog? `Wij voeren hem niet uit'…

Europa is een democratisch wangedrocht en vertoont veel kenmerken van het voormalige Sovjet-systeem: ergens in Moskou zetelde een regering en het was je geraden om daaraan medewerking te verlenen want als burger had je gewoonweg niets te willen. Van dat systeem heeft Europa enigszins geleerd: de `veiligheidswetgeving' die de Grondwet nu voorstelt is zo stringent dat de privacy van de burger serieus in het geding komt. Er wordt een Europese Staat voorbereid, maar het volk heeft er helemaal geen trek in. Straks komt die Staat er wellicht, maar het zal verlopen volgens het Sovjet-scenario: een Staat die niet gedragen wordt door het volk zal vroeg of laat ophouden te bestaan. Dat is echter een uitermate schrale troost, want ondertussen zal wél onnoemelijk veel schade aangericht zijn.

Is de Grondwet nuttig en zinvol en draagt deze bij aan een betere toekomst?

Me dunkt dat niemand in ons land tegen samenwerking op Europees gebied is. Dat is echter iets geheel anders dan meegaan in het vergaande unificatieproces als nu ingezet. Synergie op bijvoorbeeld de beleidsterreinen van zorg, transport, veiligheid, politie en justitie, drugsbestrijding en dergelijke is een prima gegeven, maar dat hoeft nog helemaal niet te betekenen dat we daarvoor een compleet apparaat aan ambtenaren moeten onderhouden in Brussel en Straatsburg. Van limited government heeft men bij de eu nog nooit gehoord! Het zou ook heel goed mogelijk zijn om de nationale parlementen beleidsstukken te laten voorbereiden, die ter bespreking worden gesteld op internationale vakconferenties. Wat is er dan eenvoudiger dan middels uitwisseling van `best practices' van elkaar te leren en vervolgens een eenduidige mal te introduceren op nationaal niveau om de slagvaardigheid en effectiviteit op internationaal niveau te bevorderen? Dat was in feite ook het originele Idee achter de Europese Gemeenschap, maar lijkt volstrekt losgelaten. Onbegrijpelijk is dan ook dat we zo bitter weinig horen van de Europese politici die voorstander zijn van een los federatief verband binnen Europa met flinke ruimte voor nationale eigenheid. Juist deze Europarlementariërs zouden nu flink de trom moeten roeren, maar het blijft stil. Het blijft trouwens al vele jaren stil vanuit Brussel richting de burger, maar dat terzijde.

De Grondwet draagt niet bij aan een betere toekomst voor onze kinderen, omdat zij een eerlijke weerspiegeling zou moeten zijn van datgene waar al die burgers voor staan. Het `We, the people of the United States…' zou daadwerkelijk moeten worden omgebogen naar `Wij, de volkeren van Europa…' Daarbij kun je niet om de geschiedenis van ons werelddeel heen. Je kunt de huidige constellatie niet loskoppelen van een diepgeworteld nationaal, cultureel en religieus erfgoed. Mensen hebben eeuwen geschiedenis aan zich voorbij zien trekken en worden nu geconfronteerd met een grijze eenheidsworst van `meer van hetzelfde'. Het rijke palet aan nationale juweeltjes en volgroeide, unieke karakters wordt bedekt door een grauwe deken van eenvormigheid. Analoog hieraan wordt iedere sociale cohesie en binding de facto ontkend en worden krachten toegelaten die de nationale culturen binnen Europa ondermijnen. De maatschappij wordt steeds killer en rationeler, terwijl het hart steeds moeizamer klopt. Lidmaatschap van de eu heeft voor Nederland tot nu toe alleen maar geleid tot een hoge `bijdrage' alias belasting, veel ambtenaren, bureaucratie en regelzucht. Die regelzucht heeft geleid tot een `laissez faire' houding bij de burger: `het zal mijn tijd wel duren' en `de overheid zal er wel voor zorgen'. In plaats van zorgzame en betrokken burgers heeft Europa bijgedragen aan veeleisende en vaak asociale, hyperindividualistische consumenten. Voorwaar een rijke oogst! De bezielende, fundamentele lijnen worden één voor één doodgezwegen en daarmee doorgesneden. Daartegen moeten burgers terecht in verzet komen.

Is het noodzakelijk dat Nederland voor de Grondwet stemt of in de Europese Unie blijft? Welnee. Men hoeft maar om zich heen te kijken richting landen die niet bij de Unie zijn aangesloten om te beseffen dat die bewering geen hout snijdt. De eu heeft echter wel een probleem als Nederland zou besluiten de Grondwet af te stemmen. Filosoof en hoogleraar Ad Verbrugge verwoordde het onlangs treffend: `Er bestaat een angst voor het ongewisse buiten de bestaande orde, het risico van uitstoting en verderf, de onvoorspelbare wraak van de leden van de groep. Dit maakt dat onze deelname in hoge mate een negatief karakter heeft, waarbij wij ons maar tot de Unie bekennen, omdat we anders de aansluiting zullen missen.' Juist voor kleinere en dus economisch wendbare landen ligt er een grote mogelijkheid om zich internationaal te profileren. Er zit een toegevoegde waarde aan eigenwijze kennis van zaken! Zwitserland kan erover meepraten.

Het is uiteindelijk dus niet: `Wie dit leest is gek', maar: Wie hierin meegaat heeft geen hart voor de werkelijke vrijheid en schrijft zich in voor een democratische dodemansrit. Wie definitief instapt, kan straks niet meer geholpen worden met een pilletje; neemt u dat maar van mij aan. Wat mij daarbij zo beangstigt is dat het erop lijkt dat zeer velen klakkeloos wensen in te stappen in een trein waarvan het niemand uitmaakt wie er aan het stuur zit. Laat staan dat men weet waarvoor men tekent bij het instappen.
Ik sluit af met de woorden die een vrij begenadigd politicus, in november 1996 schreef. Het zijn bijna visionaire woorden over het Europa van vandaag:

`De huidige regenten hebben niet alleen geen verhaal, ze vinden dat zelfs een overbodig attribuut. Het leidt de aandacht maar af van de echte problemen, die zij met elkaar, zonder ons en met behulp van zoveel mogelijk geconcentreerde macht zullen oplossen . Ze doen dat voor ons, althans dat willen ze zelf geloven. Dat moet ook wel, anders is deze honger naar macht wat al te zichtbaar.' ­ W.S.P. Fortuyn 1

1. Wie nog wat verder in de materie wil duiken, kan op www.teameurope.info de nodige verdere inspiratie opdoen.